En büyük omuz eklemi glenohumeral eklemidir. Bu eklemin iki yüzeyi vardır. Yuva şeklinde olan glenoid eklem ve topuz şeklinde olan humeral eklemden oluşur. Humeral topuz, glenoid yuvası üzerinde hareket ederek omuzun hareketlerinin ortaya çıkmasını sağlar. Bu yuva-topuz ilişkisi omuz etrafındaki yapılarla sıkı sıkıya sarılmıştır. Bu yapılardan en önemlisi glenoid yuvanın etrafını saran ve humeral eklemin üzerinde yuvarlanacağı glenoid eklem alanını genişleten labrumdur. Bu sayede omuzda herhangi bir çıkma olmadan yuvarlanma hareketi gerçekleşir.
SAKATLIK MEKANİZMASI
Normal şartlarda bu yuva topuz ilişkisi sayesinde omuzda fırlatma hareketlerinde hiçbir sorun yaşanmaz. Ancak omuz üzerine düşme, anormal fırlatma sonrasında yada bir sportif mücadelede rakibin kolunuzu hızlı bir şekilde çekmesi ile labrumda yırtık gerçekleşebilir. Labrumda yırtık oluştuktan sonra yuva-topuz ilişkisi bozulacağı için topuz şeklindeki humeral eklem doğru bir kayma hareketi yapamaz ve çıkar. Bu çıkık omuz kaslarının refleks hareketi ile tekrar yerine oturabileceği gibi, kimi durumlarda çıkık pozisyonda kalabilir. Vücudun refleks hareketi dışında hiçbir şekilde profesyonel olmayan bireyler tarafından omuz tekrar yerine oturtulmaya çalışılmaması gerekmektedir. Çıkık şekilde kalmış omuzlarda kırık olma ihtimali vardır ve durumu daha kötü hale gelmesini önlemek için derhal doktora muayene gerekir. Eğer omuz çıktıktan sonra tekrar yerine oturduysa kişi omuzunu dinlemelidir. Fırlatma türü hareketlerde korku, tekrarlayan çıkıklar oluşuyorsa kişi yine doktora görünmelidir.
TEDAVİ SÜRECİ
Labrumda bir yırtık şüphesi durumunda doktor fizik muayene yapar ve problemin kaynağını tespit eder. Eğer omuz çıkık bir şekilde gelmişse uygun tekniklerle omuzu yerine oturtur. Daha sonra durumun kesin tespiti için MR veya röntgen istenebilir. Eğer kırık yoksa veya labrumdaki yırtık küçük ise fizik tedavi ile omuz çevresi kaslar kuvvetlendirilerek omuzun çıkmadan hareketlerini yapabilmesi hedeflenir. Eğer yırtık önemli bir ölçüde ise ve omuz sık sık çıkıyorsa cerrahi müdahale ile labrum dikilir.
CERRAHİ SONRASI
Cerrahi sonrası omuz askısı kullanılır ve dikilen labrumun iyileşmesi beklenir. Labrum iyileştikten sonra omuz hareketleri askılık kullanıldığı için kısıtlanır. Fizyoterapist manuel terapi yöntemleri kullanarak bu kısıtlanmış omuz hareketlerini açar ve hareketsizlik sonucu zayıflamış kasları uygun şekilde kuvvetlendirir.
TEDAVİ SÜRESİ
Cerrahi olmayan durumlarda ortalama tedavi süresi 4-6 haftadır. Bu süreçte omuz kasları yeterli miktarda kuvvetlendirilir ve çıkık olmaması için omuza uygun stabilizasyon egzersizleri yapılır. Stabilizasyon egzersizleri bir nevi omuzun denge egzersizleridir. Hangi kasın hangi açıda kasılması gerektiği vücuda öğretilir ve yuva-topuz ilişkisi korunarak hareketlerin sağlıklı bir şekilde olması sağlanır.
Tedavi Basamakları
Cerrahi durumlarında ameliyat sonrasında ortalama 4-6 hafta omuz askısı kullanılır. Bu süreçte fizik tedaviye başlanır.
EVRE I
4-6 haftalık süreçte labrumdaki dikişlere zarar vermeden dolaşımı ve iyileşmeyi arttıcı egzersizler yapılır
Hareket kısıtlanmasını minimize edecek şekilde cerrah ile iletişim halinde pasif eklem hareketleri yapılır.
Ağrı ve ödem için elektroterapi yapılabilir.
EVRE II (6-10 hafta)
Askılık çıkarıldıktan sonra kısıtlanmış eklem hareketleri manuel terapi uygulamaları ve germelerle açılır.
Hareketsizlik sebebiyle zayıflamış kaslar kuvvetlendirilir.
EVRE III (12+ hafta)
Hareket limitasyonları kalktıktan sonra hastanın beklentileri dahilinde omuzda sportif rehabiltasyona yönelik ileri seviye kuvvet, denge ve koordinasyon egzersizleri yapılır.
Yorumlar